بدون ترديد وضعيت صنعت هواپيمايي در كشور ما نسبت به يك دهه پيش بسيار بهبود پيدا يافته است. اين را هم در زمينه آموزش خلبانان، هم در زمينه تعمير هواپيما و هم در زمينه ناوگان مي توان به خوبي مشاهده كرد. تا قبل از انقلاب، صنايع هواپيمايي ايران به صنايع دفاعي منحصر بود و همه كارهاي تعميرات در ايران به اورهال چند هواپيماي نظامي محدود بود. حداكثر اقدامي كه صورت مي گرفت، تعميرات جزيي هواپيماي سي 130، فانتوم و بويينگ 747 بود.

دليل آن هم اين بود كه در بخش هواپيماهاي نظامي، فروشنده مجبور است تمام اسناد و دستگاه هاي تست هواپيما را به خريدار تحويل بدهد. امروز كشور ما حتي به عرصه توليد هواپيما هم ورود پيدا كرده، به طوري كه هواپيماي يك موتوره را مونتاژ كرده است. در بخش آموزش، كشور ما هم اكنون دوره دكتراي هوافضا برگزار مي كند و در زمينه توليد علم هم بسيار فعال است. تعداد هواپيماهاي ناوگان كشور ما امروز بسيار زياد شده و كيفيت آن هم با تعميرات تخصصي انجام شده، بهبود دارد، گرچه تعداد مسافر هم به ميزان چشمگيري افزايش يافته است.

با اين وجود صنعت هواپيمايي ما هم اكنون با تحريم هاي جدي روبه رو است و همين اتفاق باعث شده جلوي توسعه اين صنعت گرفته شود. تنها راه حل اين مشكل هم توسعه ارتباط با كشورها و كمك به از بين رفتن سوءتفاهم هاست. درباره تعداد سوانح هوايي هم بايد گفت تعداد آن در ايران به نسبت دنيا چندان بالانيست. از آخرين سانحه هوايي در ايران كه مربوط به هواپيماي بويينگ 727 اروميه بود، مدت ها گذشته و خوشبختانه سانحه جديدي رخ نداده است. البته نظارت هواپيمايي كشوري بر ناوگان بيشتر شده و تعداد كارشناسان نيز افزايش يافته است.

فشار براي بهبود شرايط هواپيماها و نيز بهبود وضعيت پرواز نيز افزايش يافته و همين باعث شده اطمينان بيشتري در پروازها حاصل شود. همچنين با تلاش مسوولان، توپولف از ناوگان هواپيمايي خارج شد چراكه بيشترين سوانح هوايي كشور در پرواز با اين هواپيما بود. از سوي ديگر ورود هواپيماهاي مدرن غربي به كشور توانست عمر ناوگان را كاهش و اطمينان به آن را افزايش بدهد. در مجموع مي توان گفت اكنون پرواز زياد با سوانح كم در ناوگان هوايي ايران وجود دارد. ايران كشوري پهناور است و ناوگان هوايي توسعه يافته يي نسبت به وضعيت اقتصادي خود و نيز با وجود تحريم ها دارد. كشورهاي منطقه مانند يمن، سوريه، لبنان، عراق، تركيه، پاكستان و افغانستان به مراتب در رتبه هاي پايين تر از ايران قرار دارند.

از سوي ديگر گرچه كشورهاي عربي منطقه به واسطه داشتن پول نفت، توانسته اند امكانات خوبي براي خود فراهم كنند، اما نكته مهم آن است كه آنها هيچ كدام دانش استفاده از هواپيما و گاه حتي خلباني را هم ندارند. در ايران از 73 سال پيش خلبان تربيت مي شده و در كشور ما خلبان زن توانسته دانش آموخته شود. هم اكنون 95 درصد آموزش هاي خلباني در ايران ارائه مي شود و مي توان گفت كشور از اين نظر خودكفاست. توانمندي علمي خلبانان و پرسنل فني ايراني بسيار بالاست، به طوري كه تعدادي از اين افراد هم اكنون در مراكز معتبر دنيا تدريس مي كنند.

رشد علمي صنعت هوايي ما هم در منطقه از همه بالاتر است: گرچه امكانات آموزشي ما نسبت به آنها بسيار كمتر است. به هر حال در صنعت هوايي ايران هم مثل ساير بخش ها ممكن است ضعف هاي مديريتي وجود داشته باشد. از سوي ديگر كمبود قطعات يا امكانات مي تواند محدوديت هايي ايجاد كند، اما هنر ايراني اين است كه هواپيماي 40 ساله را به پرواز درمي آورد و سالم به زمين مي نشاند.

نگارنده : معاون اسبق استاندارد پرواز سازمان هواپيمايي كشوري
روزنامه اعتماد، شماره 2494

---