گرچه این روزها ایرباس به زور سفارش ساخت 180 آ400 را در دست دارد اما مطمئنا در آینده سرمایهگذاریهای بیشتری روی این رویای دیرهنگام اروپایی انجام میشود. کم یا زیاد باید قبول کرد ایرباس تازه ابتدای راه است و تا نقطه ایدهآل هنوز خیلی فاصله دارد.:-k

خیلیها در عمر خود، خدمت سربازی در نیروهای مسلح را امتحان میکردهاند. این بار هم نوبت ایرباس است که سر و رویش را صفایی دهد و لباس نظامی به تن کند. محصول جدید ایرباس موسوم به آ400ام اولین هواپیمای ساخته شده با منظور نظامی در شرکت هواپیماسازی اروپایی ایرباس به شمار میرود که کشورهای اروپایی، به بازار رقابتی آن با ساختههای روسیه و آمریکا خیلی هم امیدوارند.
حدودا اوایل دهه 1980 بود که چند شرکت اروپایی با همکاری لاکهید مارتین آمریکا به سرشان زد بنشینند و یک هواپیمای جدید ترابری برای جانشینی هواپیماهای قدیمی چون سی130 هرکولس طراحی کنند. اوایل داستان برای همه خیلی جذاب بود اما رفته رفته با افزایش مانعتراشیهای سیاسی در اتحادیه اروپا ماجرا زیادی کش پیدا کرد.
این موضوع تا آنجا رسید که طرف آمریکایی بیخیال ماجرا شد تا به جای هدر دادن وقت و سرمایهاش همان هرکولس قدیمی خودش را تر و خشک کند. جای خالی حضور تکنیکی آمریکاییها را شرکتهایی از ایتالیا و اسپانیا پر کردند و به این ترتیب طرح جدید تبدیل به یک برنامه ملی اروپایی شد که یک جورهایی آبروی صنعت هواپیماسازی اروپا در مقابل آمریکا به آن وابسته بود.
سرمایهگذاران اصلی برنامه هفت کشور اروپایی عضو اتحادیه اروپا به علاوه ترکیه بودند که در قلب آنها مثلث همیشگی آلمان، فرانسه و انگلیس جای گرفته بود. مسؤولیت طراحی و ساخت هواپیما را هم شرکت صنایع دفاعی هوافضای اروپا EADS بر عهده گرفت که کار را به شرکت هواپیماسازی ایرباس واگذار کرد. تا آن زمان ایرباس در حکم کنسرسیوم اروپایی ساخت هواپیماهای مسافربری به حساب میآمد که هیچ تجربهای هم در ساخت هیچ نوع هواپیمای نظامی نداشت.
برای همین هر یک از شرکا داشتههایشان را روی هم ریختند تا شعبه نظامی ایرباس را تاسیس کنند و نهایتا این شد که سرانجام طرح هواپیمای ترابری نسل بعد اروپا موسوم به آ400ام کلید خورد. هواپیمای جدید با این هدف طراحی شد تا چیزی باشد بین هواپیماهای ترابری آمریکایی سی130 هرکولس و سی17 و بتواند کارایی به مراتب بهتری از این دو هواپیما به اجرا بگذارد؛ بهخصوص که بیشتر ناوگان ترابری ناتو را هواپیماهای آمریکایی تشکیل میدادند.
زمانی که در اوایل 2007 کار روی تکمیل اولین بدنه هواپیما شروع شد قرار بود پس از پرواز اولین پیش نمونه، ایرباس سالی 13 فروند هواپیما را تحویل دهد. اما تاخیرهای اعلام نشده برنامه آنقدر زیاد شد که ایتالیا هم که یکی از شرکای اصلی طرح بود کنار کشید. نهایتا اولین نمونه با امیدهای بسیار، 11 دسامبر 2009 پرواز کرد و این تازه شروع داستان هواپیمای ترابری نظامی اروپایی بود.

ویژگیها

اولین چیزی که در نگاه اول به آ400، به عنوان یک هواپیمای ترابری نسل بعدی، خودنمایی میکند موتورهای توربوپراپ آن است. شاید این سوال را بپرسید که چرا در آ400 و بیشتر هواپیماهای ترابری از موتورهای توربوپراپ استفاده میکنند؟ خب میشود اینطور توضیح داد که موتورهای توربوپراپ در عین اینکه هزینه نگهداری کمتری دارند و سوخت کمتری را هم میسوزانند اقتصادیترند، از نظر کارایی هم چون موتورهای توربوپراپ خیلی سریعتر از موتورهای توربوجت به حداکثر توان خود میرسند هواپیما برای برخاستن و نشستن به مسافت کمتری نیاز پیدا میکند و خلبان هم آزادی بیشتری در کنترل دسته گاز موتور دارد.


آ400ام از چهار موتور هشت ملخ تی پی 400 با قدرت 11 هزار اسب بخار استفاده میکند که در نوع خود قویترین موتور توربوپراپ ساخته شده در اروپا و سومین موتور قدرتمند ساخته شده در جهان است. ملخ هر دو جفت موتور هواپیما در زیر هر بال در جهت معکوس هم میچرخند تا نیروی القایی و استرس وارده به بال و بدنه از سوی یکدیگر را خنثی کنند.

بیشتر بدنه هواپیما از پلیمرهای تقویت شده فیبر کربن ساخته شده که هم خیلی محکمند و هم خیلی سبک که صد البته گران هم هستند. (پلیمرهای تقویتکننده فیبر کربن در این ترکیب را مواد سبکی مثل فایبرگلاس، آلومینیوم و کولار تشکیل میدهند.) استفاده از فیبر کربن در بدنه موجب شده تا تحمل فشار بدنه بیشتر شود و در صورت وارد آمدن آسیب، تعمیر آن هم آسانتر باشد.

کابین خلبان ایرباس 400 با آن همه نمایشگر رنگ وارنگ هیچ شباهتی به هواپیماهای پهنپیکر امروزی ندارد. به جای فرمان یوک معمول هواپیماهای بزرگ هم یک استیک مدل جنگنده گذاشته شده که با توجه به سیستم پرواز با سیم و نمایشگرهای بالای سردیجیتال هواپیما، راحتی خیلی زیادی برای خلبان به همراه دارد.

همچنین از آنجا که این محصول جدید ایرباس قرار است لباس نظامی به تن کند، صنایع نظامی اروپا از همان ابتدا گیرندههای اخطار موشک را هم روی آن نصب کردهاند. از نظر عملیاتی آ400 میتواند از باندهای کوتاه خاکی بلند شود یا بنشیند که به این منظور ارابه فرود سه چرخ جلو به یک سیستم ضربهگیر برای تحمل فرود روی باندهای ناهموار مجهز است.

همچنین در صورت نصب تانکرهای خارجی تا ظرفیت 12 تن سوخت زیر بالها، هواپیما میتواند در نقش سوخترسان هم انجام وظیفه کند. محفظه حمل بار آ400 با طول 17 متر و ارتفاع 4 متر برای جای دادن تا 116 چترباز یا دو بالگرد رزمی مانند آپاچی یا سه زرهپوش متوسط یا حتی یک تریلی 25 چرخ کافی است. آ400 میتواند 37 تن بار را تا مسافت 3400 کیلومتری با خود حمل کند که تقریبا دو برابر بیشتر از هواپیماهای قدیمی هر کولس است. در این بین سی17 به عنوان تنها هواپیمای آمریکایی که از نظر توان حمل و برد بیشتری نسبت به ایرباس 400 دارد آنقدر گران است که با پول آن میتوان دو آ400 خرید که تازه هزینه نگهداری کمتری هم دارند.


معایب

در کنار تمامی مزایا، آ400 با مشکلات زیادی هم روبهروست. دردسرهای این محصول جدید ایرباس تا همین جا هم چندان کمتر از دیگر محصولهای پر سر و صدای این شرکت مثل ایرباس 380 نبوده است. همین موضوع که موجب عقب افتادن پی در پی آغاز تولید انبوه هواپیما بوده، صدای خیلی از مشتریها را هم درآورده. یکی از مشکلاتی که پس از پرواز اولین پیشنمونه هواپیما خودنمایی کرد، اضافه وزن بدنه درحدود هفت تن بود.

این اضافه وزن که ابتدا قرار نبود بیشتر از سه تا چهار تن باشد موجب تغییرات زیادی در برد و کارایی هواپیما میشود. با این حال ایرباس رسما اعلام کرده که این موضوع چندان هم جدی نیست و علت تاخیرها را هم به گردن شرکت سازنده موتور هواپیما میاندازد. از طرفی با وجود آن که آ400 با قیمت 132 میلیون دلاری خود چندان هم گران به شمار نمیآید؛ اما هنوز از ستاره بد اقبال اوکراینی یعنی آنتونف70، قیمتی دو برابر بیشتر دارد. از سوی دیگر هم شریک قدیمی این برنامه - لاکهید مارتین - برای رقابت با طرح جدید ایرباس مدل جدیدی از هرکولس را ارائه کرده که دستکم 32درصد از مدل قدیمی بزرگتر است و ظرفیت حمل بار بیشتری را هم دارد؛ آن هم در حالی که قیمت تمام شده آن بیش از 70 میلیون دلار نیست!



به سوی آینده

در نهایت گرچه هنوز ستاره اقبال آ400 آن جور که باید چشمک نزده ولی باز هم باید قبول کرد که اروپاییها تمام سعیشان را میکنند تا نشان دهند هنوز هم میتوانند به هر قیمتی روی پای خود بایستند. ساخت این هواپیما که به صورت سهمهایی جداگانه از بدنه بین اعضا تقسیم شده، دست کم باعث ارتقای سطح تکنیکی کشورهایی مثل ترکیه میشود که از نظر تکنولوژی از اروپای غربی در سطح پایینتری قرار دارند. گرچه این روزها ایرباس به زور سفارش ساخت 180 آ400 را در دست دارد اما مطمئنا در آینده سرمایهگذاریهای بیشتری روی این رویای دیرهنگام اروپایی انجام میشود. کم یا زیاد باید قبول کرد ایرباس تازه ابتدای راه است و تا نقطه ایدهآل هنوز خیلی فاصله دارد.#-o
منبع : دانستنیها/همشهری/شماره 15