هیتنا: خبر ساقط شدن یک فروند هواپیمای بدون سرنشین تجسسی آمریکا در مرزهای ایران بدست نیروی پدافند نیروهای مسلح کشور در هفته گذشته توجه بسیاری از کشورها را به خود جلب کرد. در ابتدا برخی کارشناسان ورود به سامانه هدایت و کنترل این هواپیما توسط کارشناسان ایرانی را امری محال می دانستند اما سکوت مقامات آمریکایی و در پی آن انتشار تصاویر این هواپیما مهر تصدیقی بر کنترل آن توسط نیروهای پدافندی ایران بود. نکته حائز اهمیت چگونگی کنترل این هواپیمای بدون سرنشین فوق پیشرفته و نفوذ به سیستم هدایت آن می باشد که باعث گردیده حدس و گمان های بسیاری را از طرف کارشناسان خارجی با خود به همراه داشته باشد.



توانایی های RQ-170 سنتینل
به گزارش گروه هوافضای هیتنا، هواپیمای بدون سرنشین RQ-170 سنتینل (دیده بان) با ارتفاع پروازی بالا و با تجهیز به رادارها و سنسورها و تجهیزات الکترونیکی فوق پیشرفته بازوی توانمند آمریکا برای عملیات های تجسسی منطقه ای می باشد. این هواپما در کمپانی لاکهید مارتین تحت برنامه اسکانک ورکس (Skunk works) با همکاری نیروی هوایی ارتش آمریکا (USAF) به عنوان هواپیمای تجسسی و نظارتی رادارگریز منطقه ای طراحی و ساخته شده است. اسکانک ورکس بخشی از گروه طراحی و توسعه لاکهید مارتین می باشد که پروژه های طراحی و ساخت هواپیماهای سری و پیشرفته ای نظیر F-117 ، U-2 ، SR-71 و اخیرأ F-22 را به عهده داشته و در حال حاضر بر روی پروژه جنگنده F-35 lightning II به عنوان جنگنده تهاجمی مشترک کار می کند. این گروه در شرکت لاکهید مارتین به عنوان سردمدار پروژه هواپیماهای سری آمریکا مطرح می باشد.



طراحی RQ-170 برگرفته از طرح هواپیماهای بدون سرنشین RQ-3 DarkStar و Polecat که در چند سال گذشته مطرح بوده اند می باشد. پرنده RQ-170 یک هواپیمای بدون دم بال پرواز (Flying wing) بوده که دارای غلاف ها و محفظه هایی بر روی بال برای قرارگیری سنسورها و ارتباطات ماهواره ای می باشد که این محفظه ها در بالای بال در 2 طرف قابل مشاهده می باشند. اطلاعات و تصاویر بسیار کمی از جزئیات و مشخصات این هواپیما از سوی لاکهید مارتین منتشر شده و اطلاع دقیقی از جزئیات آن در دسترس نیست. اما نمونه ساقط شده در ایران دارای طول 2 سر بال 26 متر، طول بدنه 4.5 متر و ارتفاع 184 سانتی متر می باشد. این هواپیما صرفأ هواپیمایی تجسسی بوده و توانایی حمل سلاح و موشک را ندارد.

در سال 2007 تصویری از این هواپیما در پایگاه هوایی قندهار افغانستان منتشر شد که اولین تصویر مشخص از این هواپیما بود. مقامات آمریکایی پی از انتشار این تصویر که بطور مخفیانه تهیه شده بود اعلام کردند هواپیمای RQ-170 بخشی از پروژ هواپیماهای MQ-X می باشد و جایگزینی برای مدل های MQ-1 پریداتور و MQ-9 رپتور به حساب نمی آید. هم چنین آنها از انتشار جزئیات بیشتر خودداری کردندو اعلام کردند که این هواپیما هنوز در فاز توسعه برای سیستم های پیشران و توانایی رادارگریزی و پنهانکاری قرار دارد.



در طراحی این هواپیما سعی شده از ایجاد لبه های تیز و ایجاد دندانه ها و شیارها بپرهیزند و با طراحی بهینه درب های ارابه های فرود و برآگیرهای بال، هم چنین قرار گرفتن نازل خروجی موتور درون بدنه و نداشتن لبه های اضافی به قابلیت رادارگریزی آن افزوده اند. این هواپیمای تجسسی بدون سرنشین با ارتفاع متوسط (حدود 50 هزار فوت) می باشد و رنگ روشن بدنه بیانگر این موضوع است، چراکه رنگ های تیره در ارتفاعات بالاتر بدلیل تابش نور قابلیت پنهانکاری بهتری دارند. به گفته کارشناسان احتمال می رود این هواپیما از موتور TF-34 ساخت شرکت جنرال الکتریک استفاده می کند، بدلیل اینکه پیشتر جنرال الکتریک از تصابق این موتور با نیازهای این هواپیما خبر داده بود. هواپیمای RQ-170 دارای وزن برخاست حدود 3800 کبلوگرم بوده و با هر بار سوختگیری می تواند 1500 کیلومتر برد داشته باشد.

هواپیمای بدون سرنشین RQ-170 دارای سنسورهای الکترواپتیک و مادون قرمز بسیار پیشرفته ای می باشد و به رادار اسکن الکتریکی فعال (AESA) مجهز می باشد که می تواند با دقت بسیار بالایی منطقه مورد نظر را مورد بررسی قرار دهد و عکس های دقیقی بطور 3 بعدی (3D) از منطقه تهیه کند. سنسورها و حسگرهای بسیار پیشرفته بکار رفته در آن بطور مستمر از طریق ماهواره و پایگاه های کنترل زمینی تبادل اطلاعات می کنند. به گفته کارشناسان این هواپیما قابلیت و توانایی شنود مکالمات تلفنی در منطقه مورد نظر را داشته و هم چنین دارای حسگرهای بسیار پیشرفته بخارات جوی است که می تواند با استشمام هوای اطراف، واکنش های شیمیایی و صنعتی آن منطقه را که بر روی زمین انجام می شود مورد بررسی قرار دهد و از این طریق فعالیت های صنعتی منطقه را شناسایی کند.

این هواپیما در سال 2009 در پایگاه های هوایی آمریکا در کره جنوبی مورد آزمایش پروازی قرار گرفت. به گفته رسانه های کره هدف از این آزمایش نظارت بر فعالیت های هسته ای و موشک های بالستیک کره شمالی می باشد. این هواپیما از همان سال جایگزین هواپیماهای شناسایی U-2 لاکهید مارتین در پایگاه هوایی اوسان کره جنوبی شده است.

هدایت و کنترل زمینی و ماهواره ای
هواپیمای بودن سرنشین RQ-170 از طریق پایگاه های زمینی در افغانستان، کره جنوبی و آمریکا و هم چنین ماهواره هدایت و کنترل می شود و می تواند در هر لحظه اطلاعات دریافتی را به مراکز مورد نظر مخابره کند. حال این سوال مطرح است که اطلاعات دریافتی در هواپیما ذخیره شده و یا پس از دریافت سریعأ آنها را مخابره کرده و هیچ گونه ذخیره اطلاعاتی ندارد؟ پیرامون این موضوع نظرات متعددی مطرح شده است اما مقامات آمریکایی در این باره هیچ اظهار نظری نکرده اند.



آینده هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا
سیستم کنترل زمینی و ماهواره ای همواره مخاطراتی را به همراه داشته که می توان به قطع ارتباط و یا هک شدن سیستم کنترلی اشاره کرد. در چند سال اخیر همواره صحبت از سیستم های خودمختار بوده، هواپیماهایی که بتوانند با برنامه ای مشخص هدایت شده و پس از انجام عملیات به پایگاه بازگردند. هواپیمای بدون سرنشین X-47B لاکهید مارتین با طراحی شبیه به مدل RQ-170 به نظر می رسد طرح تکامل یافته RQ-170 باشد. مدل X-47B هواپیمای بدون سرنشین رزمی تجسسی با قابلیت هدایت خودمختار می باشد که با تازگی آزمایشات خود را سپری می کند. در هدایت هواپیماهای خودکار دیگر نیازی به سامانه های زمینی نبوده و هواپیما با برنامه های بارگذاری شده بر روی سیستم هدایتش می تواند پرواز کند، ماموریت مورد نظر را بطور خودمختار انجام داده و سپس به آشیانه بازگردد. باید در نظر داشت که RQ-170 نیز مجهز به سامانه ای است که در صورت قطع ارتباط با مرکز کنترل آن را به طور خودکار به پایگاه باز می گرداند هر چند که این سامانه در مورد اخیر از خود عکس العملی نشان نداد. شاید با اتفاقی که برای هواپیمای RQ-170 در ایران افتاد، آمریکایی ها بیش از پیش بر روی سامانه های خودمختار کار کند.اما باید دید که آیا رخنه و روزنه ای برای ورود به این سیستم ها می توان یافت یا نه و اینکه قطع ارتباط با پایگاه های زمینی برای هدایت و کنترل به امنیت پروازی و اطلاعاتی آنها کمک خواهد کرد یا چالشی دیگر در پیش روی قرار خواهد داد.

منبع:هیتنا

---